Ekonomicznie, ekologicznie, a przede wszystkim pysznie [FOTO]

W poniedziałek i wtorek, 24 i 25 października, intendentki i kucharki z dwóch rybnickich placówek oświatowych – Szkoły Podstawowej nr 18 oraz Zespołu Szkolno-przedszkolnego nr 5 doskonaliły swoje umiejętności kulinarne pod okiem Jagny Niedzielskiej – miłośniczki i propagatorki nurtu zero waste w kulinariach, autorki programów „Bez reszty. Kuchnia zero waste”, „Widelcem po mapie” oraz „Jagny Niedzielskiej kuchnia bez resztek”.

Szefowa kuchni i restauratorka podzieliła się z uczestniczkami warsztatów swoimi patentami, jak nie marnować żywności i mądrze wykorzystywać to, co mamy, a przy okazji ułatwić sobie życie. Wspólne gotowanie odbyło się w kuchni Żłobka Wesoła Rybka. Uczestniczkom towarzyszyła również Bogusława Metelańska – intendentka z rybnickiego Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 14, która w ostatnim czasie dokonała w swojej stołówce realnych zmian związanych z wprowadzeniem nowych potraw, zwiększeniem liczby dzieci jedzących posiłki oraz zmniejszyła ilość wyrzucanego jedzenia.

Warsztaty kulinarne zostały poprzedzone analizą (nie)marnowania żywności w ZSP5 i SP18, którą przeprowadził Tomasz Szuba – uznany autorytet w dziedzinie ograniczania marnotrawstwa żywności w gastronomii. Wszystkie te działania prowadzone są w ramach programu Śląska Przestrzeń Innowacji, którego lokalnym operatorem jest Stowarzyszenie Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS, a partnerem – Miasto Rybnik.

- Nasza innowacja rozwiązuje kilka problemów związanych ściśle z fenomenem nadprodukcji i marnowania jedzenia w żywieniu zbiorowym. Poprzez zredukowanie marnotrawstwa jedzenia rozwiązujemy kilka wzajemnie powiązanych ze sobą problemów: środowiskowy, społeczno-etyczny, braku świadomości na temat skali zjawiska oraz finansowy. Wyrzucane jedzenie to m.in. zmarnowana woda (1 kg wołowiny to marnotrawstwo ponad 15 tys. litrów wody), więcej metanu w powietrzu, który jest kilkanaście razy bardziej szkodliwy dla klimatu niż CO2, problem utylizacji i składowania odpadów spożywczych. Wyrzucane jedzenie to również problem społeczno-etyczny, na całym świecie z powodu głodu i niedożywienia umiera co kilka sekund konkretna osoba. W Polsce na szczęście nie ma problemu głodu, jest jednak problem niedożywienia szczególnie bolesny w przypadku dzieci. O ile dysponujemy oficjalnymi statystykami dotyczącymi wyrzucanego jedzenia w skali makro – całego kraju, o tyle wciąż w niewielkim stopniu wiadomo, ile i co jest wyrzucane w przypadku konkretnych instytucji. Dotyczy to również miasta Rybnika i placówek edukacyjnych. Brak świadomości o tym co, ile, kiedy i dlaczego jest wyrzucane utrudnia zrozumienie problemu i uświadomienie sobie jego skali. Wyrzucane jedzenie ma konkretny i policzalny koszt związany z niepotrzebnie kupionym surowcem, wodą, energią, pracą ludzi. Wyrzucanie jedzenia, a szczególnie przetworzonego, równoznaczne jest z ponoszeniem konkretnych kosztów finansowych. W ramach projektowanych działań chcemy je policzyć dla wybranych placówek edukacyjnych, pokazać, o ile można ten koszt obniżyć i realnie doprowadzić do sytuacji generowania oszczędności – mówi Tomasz Szuba, autor innowacji.

Innowacja powstała na zamówienie Miasta Rybnika, które od kilku lat prowadzi konsekwentnie działania w obszarze poprawy jakości posiłków publicznych i ograniczania marnowania żywności do minimum.

- Dzięki udziałowi w programie Śląska Przestrzeń Innowacji możemy kontynuować rozpoczęty w projekcie StratKIT proces uczynienia posiłków serwowanych m.in. w szkolnych stołówkach bardziej zrównoważonymi. Już teraz w modelowych placówkach staranniej planowane są zakupy, straty żywności praktycznie nie występują, jadłospis jest poszerzany o nowe, nieznane dotąd dzieciom potrawy, szkolne kucharki same pieką ciasta i pieczywo, pojawiły się też zamówienia żywności ekologicznej – dodaje Monika Kubisz z Urzędu Miasta.

- Mamy nadzieję, że powstały w ramach działań w Rybniku model podnoszenia kompetencji pracowników szkolnych stołówek będzie stosowany w placówkach edukacyjnych w całej Polsce – taki jest cel naszego programu – podsumowuje Izabella Kaznowska, opiekunka innowacji z ramienia Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS.

Z kolei w środę, 26 października, odbyły się pierwsze warsztaty kulinarne w nowo otwartej kuchni społecznej przy ul. Zebrzydowickiej 30. We Wspólnym Stole spotkali się trenerzy kulinarni, pracownicy socjalni i lokalna społeczność. Amica, która przekazała na rzecz rybnickiej kuchni społecznej sprzęt AGD, teraz dodatkowo przeszkoliła użytkowników z jego używania, a przy okazji powstały dania, którymi można było poczęstować osoby uboższe.

- Teraz, gdy miejsce już powstało, dzięki udziałowi w programie Urban_In Miasto dla każdego, realizowanemu przez Uniwersytet SWPS na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, skupiamy się na wypracowaniu zasad jego funkcjonowania. Nadal poszukujemy sponsorów, którzy przekażą nadwyżki żywności przetworzonej i nieprzetworzonej, wolontariuszy, którzy zechcą nam pomóc w prowadzeniu kuchni, otwarci także jesteśmy na pomysły mieszkańców na temat konkretnych aktywności, które można w tym miejscu podejmować – przyznaje Barbara Kazana, kierowniczka Działu Projektów i Programów w rybnickim ośrodku pomocy społecznej, odpowiedzialnym za prowadzenie kuchni.

- Będziemy też starali się pozyskać zewnętrzne źródła finansowania konkretnych przedsięwzięć związanych z realizacją Agendy 2030: Cel 2 – Zero głodu oraz Cel 12 – Zrównoważona konsumpcja i produkcja, a w te obszary doskonale wpisuje się nasza kuchnia społeczna. Obecnie Rybnik rozpoczął realizację projektu StratKIT+; w jego ramach we Wspólnym Stole odbędą się warsztaty związane ze zdrową, zrównoważoną dietą – dodaje Monika Kubisz z Wydziału Rozwoju UM Rybnik.