Rybnik walczy o ocalenie nutrii

Od kilkunastu miesięcy pracownicy urzędu są zaangażowani w intensywne działania mające na celu ochronę nutrii w Rybniku. W obliczu ostatniej decyzji Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach i ogłoszeniu przez nich przetargu na odłów i eliminację nutrii na terenie województwa śląskiego przedstawiamy dotychczasowe działania miasta w tej sprawie.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. nutria została zaklasyfikowana jako gatunek inwazyjny podlegający szybkiej eliminacji. Działania, do których miasto zostało zobowiązane przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Katowicach, a mianowicie: zdemontowaliśmy tablice edukacyjne, zmieniliśmy narrację publikowanych artykułów i wypowiedzi, informowaliśmy o konieczności zaprzestania dokarmiania nutrii – zostały wykonane.

Natomiast na decyzję o ogłoszeniu przetargu przez RDOŚ dotyczącego eksterminacji tego gatunku Miasto Rybnik nie miało żadnego wpływu, nie zostaliśmy również poinformowani o tej decyzji.

Miasto podjęło szereg kroków mających na celu ocalenie naszych nutrii, między innymi:

- znalezienie opiekunów, ośrodków lub azylu, który przyjmie zwierzęta;
- stworzenie lub partycypowanie w kosztach budowy azylu - oszacowaliśmy nawet koszty takiego przedsięwzięcia w naszym mieście;
- kastrację i sterylizację zwierząt – nawiązaliśmy kontakt z lecznicami weterynaryjnymi w Polsce, które wyraziły chęć podjęcia się tego zadania;
- konsultacje i zawiłości organizacyjno-prawne, dające miastu możliwość działania w tej kwestii.

Już w 2021 roku zwracaliśmy się do Wód Polskich, jako właścicieli cieków wodnych na terenie Miasta Rybnika, o interwencję w związku z rozrastającą się populacją nutrii oraz do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska z prośbą o podjęcie działań zgodnie z kompetencjami – ponieważ już wtedy brakowało wytycznych lub przepisów, na podstawie których miasto mogłoby działać. Od 2023 roku Miasto Rybnik prowadzi współpracę z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska. Dodatkowo prowadzimy intensywne działania mające na celu ochronę chociażby części rybnickiej populacji nutrii. Między innymi 20 września 2023 rozmawialiśmy z poznańskim ogrodem zoologicznym, którego ówczesnym dyrektorem była Ewa Zgrabczyńska. To jedyne zoo w Polsce, które może przyjmować zwierzęta dzikie niewiadomego pochodzenia. Odmówiło nam. Znaleźliśmy kilka zagród zwierzęcych zlokalizowanych w Rybniku i w odległości do 30 km od Rybnika, które były potencjalnie zainteresowane przyjęciem nutrii do siebie. Prowadzone były obszerne rozmowy z wieloma miejscami, między innymi z:

- „Zagroda 3 Siostry” z Rybnika
- „Zakątek Zwierzątek” z Dzimierza
- „Wiejska Przygoda” ze Stanicy

Miasto chciało wesprzeć zagrody poprzez dofinansowanie budowy azylu dla nutrii. Jednak z uwagi na fakt, że nutria jest inwazyjnym gatunkiem obcym – gmina nie może w żaden sposób wydatkować środków publicznych na ochronę tego gatunku poprzez sfinansowanie budowy azylu. Warto dodać, że urzędnicy próbowali znaleźć źródła pozyskania środków zewnętrznych, w celu wsparcia finansowego zainteresowanych przyjęciem nutrii zagród zwierzęcych na budowę azylu. Niestety, bez skutku. Aktualnie nie ma żadnych źródeł takich dofinansowań.

Warto również wspomnieć, że pomimo iż nutrie są inwazyjnym gatunkiem obcym i mogą żyć wyłącznie w azylach to na moment tworzenia kosztorysu budowy azylu - tak naprawdę nie było żadnych wytycznych wskazujących, jakie wymagania powinien spełniać taki azyl. Bazowaliśmy na wytycznych azylowych opracowanych dla bobrów i szopów (zalecenie Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska). Jak dotąd w Polsce istnieje tylko jeden taki azyl Fundacji „Szopowisko” w powiecie wrocławskim. Jego przedstawiciele już w zeszłym roku wyrazili chęć przyjęcia kilku sztuk nutrii do siebie, jednak nie mogli tego zrobić ze względu na brak formalnej zgody GDOŚ. Dziś, kiedy „Szopowisko” jest już azylem, mamy wiedzę, że zapewnienie należytej opieki oraz utrzymanie nutrii to ogromne koszty, a swoje miejsce znalazłoby tam zaledwie kilka naszych zwierząt. Te inteligentne, ale też niezwykle terytorialne zwierzęta potrzebują odpowiednich przestrzeni do życia. Nikt nie jest w stanie zapewnić tego kilkuset zwierzętom z całej Polski. Pokładaliśmy ogromne nadzieje w budowie Centralnego Azylu dla Zwierząt, jednakże do tej pory nie powstał.

Jedna z ostatnich wymian korespondencji z RDOŚ w Katowicach, wskazała Miastu, że nutrie z Rybnika są oswojone i nie boją się człowieka. W związku z tym miasto próbowało wykorzystać to jako argument i zapytało RDOŚ czy w przypadku nutrii pochodzących z Rybnika można byłoby stosować wyłącznie ustawę o ochronie zwierząt, na podstawie której miasto mogłoby wyłapać, zaczipować, wykastrować i wysterylizować zwierzęta, a następnie przekazać do adopcji wystawiając certyfikat pochodzenia dla każdej nutrii tak, aby można je było ocalić przed uśmierceniem. Niestety RDOŚ w Katowicach odpowiedział, że jeśli nutrie zostaną przekazane do adopcji, to miejsca w których będą żyły - będą musiały być legalnymi, zarejestrowanymi w Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska azylami. Inaczej także trzeba je będzie uśmiercić.

Urząd Miasta ma możliwości zmiany zapisów miejskiego programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobieganiu bezdomności zwierząt o kwestie dotyczące nutrii, tak aby miasto mogło wydatkować środki m.in. na wyłapanie oraz kastracje zwierząt. Jednak bez istnienia stosownego miejsca – zmiana zapisów nie zmieni sytuacji nutrii.

W związku z ogłoszonym przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska przetargiem pn. „Odłów i eliminacja nutrii na terenie województwa śląskiego” – w czwartek, 22 sierpnia br. przedstawiciele miasta spotkali się w siedzibie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach w temacie rybnickich nutrii. RDOŚ nie wyraził zgody na prośby Miasta Rybnika, dotyczące unieważnienia ogłoszonego przetargu ani na zmianę jego zapisów. Nie wyraził zgody także na propozycję Prezydenta Miasta dotyczącą przekazania tych środków na budowę azylu, zamiast na zabicie nutrii.

Jednocześnie przedstawiciele RDOŚ zaznaczyli, że samodzielny odłów i ponowne wypuszczenie na wolność złapanej nutrii, bądź przetrzymywanie zwierzęcia bez stosownych zgód zagrożone jest karą administracyjną nałożoną przez RDOŚ nawet do 1 mln zł, a także na mocy kodeksu karnego - pozbawieniem wolności do lat 5.

Aktualnie Miasto Rybnik ma związane ręce. Próbujemy wciąż walczyć o ocalenie jak największej liczby nutrii, jednak bez pomocy z zewnątrz nam się to nie uda.