Juliusz dla biografii Kopernika

Najlepszą biografię napisaną i wydaną po polsku w ubiegłym roku poznaliśmy podczas wpisującej się w 54. Rybnickie Dni Literatury gali Górnośląskiej Nagrody Literackiej Juliusz, która odbyła się 21 października w Teatrze Ziemi Rybnickiej. Do rąk laureata trafiła statuetka Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” i nagroda pieniężna w wysokości 50 tys. zł. Nagrodę Wojciechowi Orlińskiemu wręczył prezydent Rybnika Piotr Kuczera.

„Kopernik. Rewolucje” Wojciecha Orlińskiego, biografia człowieka, „który wstrzymał słońce ruszył ziemię”, to opowieść o wielkim naukowcu pokazana w kontekście społecznym, politycznym i kulturalnym, idealnie wpisująca się w obchody 550. urodzin Kopernika.

- Otwierałam tę książkę miotana herzklekotami – czy są wzory? Modele, tabele, wykresy i bezkresy danych? I tak, i nie. Nagrodziliśmy metodę Wojciecha Orlińskiego na wybór bohatera, bohaterów i metodę pisania o tychże bohaterach – mówiła Agata Passent, członkini kapituły w laudacji wygłoszonej na cześć zwycięzcy.

Wojciech Orliński to dziennikarz, autor książek podróżniczych, fantastycznych i publicystycznych, nauczyciel chemii i bloger. Jego książka walczyła już o nagrodę w 2020 roku – w konkursie nominowana była publikacja „Człowiek, który wynalazł internent” o Paulu Baranie. Teraz Orliński podjął się misji – wydawać by się mogło – niemożliwej:

- Sięga po bohatera, który być może świadomie, nie zostawia po sobie śladów – źródeł. Listów, szkiców, dzienników – podkreślała Agata Passent, dodając późnej, że książka Orlińskiego to „trochę serial historyczny, trochę wojenny, a trochę szpiegowski – taki styl ma ta biografia, zza której spoziera na nas czasem Orliński-pisarz, a czasem Orliński-belfer, który stara się łączyć świat humanistów z matematykami, astrofizykami i historykami idei”.

- To moja pierwsza taka nagroda w życiu – mówił na gali Wojciech Orliński, 8 laureat Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz”, nie kryjąc radości z wyróżnienia.

Nagrodzie Juliusz od lat towarzyszy organizowany wspólnie z Wydawcą Wysokich Obcasów konkurs na herstorię – literackie uzasadnienie tego, jakiej kobiecej biografii brakuje na rynku. W tym roku frekwencja przerosła oczekiwania – do konkursu zgłoszono ponad sto niesamowitych historii kobiet wielokrotnie wyprzedających swoją epokę, zdolnych, odważnych, które zmieniały otaczający je świat.

- Czytałyśmy historię naukowczyń, artystek, pisarek, sportsmenek, kobiet znanych i czyichś matek i babć, jednak wybór jednogłośnie padł na historię jednej z pierwszych architektek w Krakowie Diany Reiter opisaną przez autorkę posługującą się pseudonimem Barbara Szwedowska. Tekst został opublikowany na stronie nagrody Juliusz – przypomina Julia Wójcik, Zastępca Dyrektora Centrum Edukacji i Kultury Urzędu Miasta Rybnika.

Wręczenie Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” w Teatrze Ziemi Rybnickiej uświetnił koncert Katarzyny Groniec „Konstelacje” promujący najnowszą płytę Artystki. Całą galę poprowadził Mirosław Neinert, aktor, reżyser i dyrektor Teatru Korez.

Nagroda Literacka „Juliusz” została przyznana po raz pierwszy w 2016 roku. Od 2019 roku nagroda przyznawana jest za najlepszą biografię napisaną i wydaną po polsku w roku poprzednim. Przypomnijmy, że do tegorocznej edycji zgłoszono 40 pozycji, spośród których kapitała w składzie: Agata Passent, Ewa Niewiadomska, Anna Cieplak, Zbigniew Kadłubek, Tadeusz Sławek pod koniec czerwca tego roku wybrała najlepszą piątkę:

Karolina Dzimira-Zarzycka, Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2022.
Wojciech Orliński, Kopernik. Rewolucje, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2022.
Krzysztof Siwczyk, Sygnał w zenicie, Wydawnictwo Austeria, Kraków – Budapeszt – Syrakuzy 2022.
Rusłan Szoszyn, Lodołamaczka. Swietłana Cichanouska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022.
Krzysztof Umiński, Trzy tłumaczki, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2022.

Dotychczasowi laureaci Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz”:

2016 – Małgorzata Czyńska „Kobro. Skok w przestrzeń”
2017 – Monika Muskała „Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia”
2018 – Robert Rybicki „Dar Meneli”
2019 – Aleksander Kaczorowski „Ota Pavel. Pod powierzchnią”
2020 – Agnieszka Dauksza „Jaremianka. Biografia”
2021 – Marta Grzywacz „Nasza pani z Ravensbrück”
2022 – Artur Domosławski „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana”

Konkurs na najlepszą biografię ma na celu promocję czytelnictwa, ale także przybliżenie postaci Juliusza Rogera, którego życie stało się inspiracją wielu działań prowadzonych przez Miasto Rybnik. Żyjący w XIX wieku Juliusz Roger, lekarz, entomolog, etnolog, człowiek zakochany w ludziach i kulturze Górnego Śląska, umiejętnie łączył różne dziedziny wiedzy, będąc człowiekiem wielowymiarowego formatu.